Restauratie zandsteen tempel

In de Prinsessentuin van buitenplaats de Paauw in Wassenaar staat de tempel van zandsteen die ons op het eerste gezicht in het niets laat herinneren aan de glorie dagen van de Paradiesgärtchen onder Z.K.H. prins Frederik van Oranje-Nassau. De tempel is een laatste herinnering aan hoe de Prinsessentuin er heeft uitgezien naar het ontwerp van de Pruisische architect Hermann Wentzel. Verborgen onder decennia van moderne veelal synthetische verflagen zijn de vrouwelijke contouren van de ionische zuilen zichtbaar die het architraaf en het fronton dragen.

De hardstenen treden naar het verheven basement zijn door afschuiven ontdaan van hun symmetrie. Het “wit marmeren Victoriabeeld” dat decennia de tempel heeft gesierd is na baldadige vernieling ter conservatie verwijderd en opgeslagen.

Van onderzoek naar plan

Meerdere onderzoeken worden verricht naar de conditie van het rijksmonument.

Door bouwhistorisch onderzoek worden onder andere de bestekken en het grootboek van de gebruikte materialen gevonden. De technische gesteldheid van het fundament en basement wordt inzichtelijk na het aan één zijde wegnemen van de treden. Door jaren lang insijpelend water is de mortel van het metselwerk uitgespoeld en is de samenhang van de fundering verdwenen. Het verdiept rechthoekige cassette plafond is vergaan door lekkage aan het zinken dak. Het gepleisterde plafond is enkele centimeters doorgezakt en het binddraad van het riet vergaan.

Kleurhistorisch onderzoek toont aan dat de zandsteen elementen zijn voorzien van meerdere lagen elastische chloorrubber verf. Daaronder bevinden zich meerdere lagen moderne verf. Alles wijst erop dat de architect het zandstenen monument nooit heeft voorzien van een afwerking. Door de verflagen van de kapitelen met een scalpel te verwijderen worden sporen rode bolus en bladgoud gevonden.

Wat hebben wij gedaan?

Wij zijn begonnen met het verwijderen van alle moderne overschilderde verflagen. Dit hebben we gedaan met oververhit water dat onder druk staat, vloeibaar stoom. Met deze DOFF techniek uit Engeland zijn wij de eerste in Nederland die deze zachte reinigingsmethode toepassen. Heel geschikt om schadevrij moderne synthetische verfsoorten te verwijderen zoals de chloorrubber verf  waarmee de tempel bedekt was.

Na de reiniging werd de staat van het natuursteen pas zichtbaar. Deze was zacht en broos geworden onder de afsluitende afwerkingen. Ook waren de ankers en smeedijzeren doken in het natuursteen verroest. Deze en andere gebreken in de constructie hebben we hersteld.

Vervolgens hebben we het zandsteen conserverend gereinigd met behulp van laser techniek. Zo konden we het zandsteen reinigen zonder dat er verder verval aan de broze conditie van de steen kwam. Met behulp van de laserreiniging werden de subtiel aangebrachte schaduwlijnen in de architectuur weer zichtbaar. Waar het natuursteen te ver beschadigd was hebben we zelf een natuursteen reparatiemortel ontwikkeld, die zo dicht mogelijk aansluit op het zandsteen. Zowel technisch voor een correcte hechting, als visueel.

Internationale samenwerkingen

Het wit marmeren Victoria beeld dat in de tempel stond bleek uit onderzoek niet het oorspronkelijke beeld te zijn dat in de Prinsessentuin hoorde. In de zandstenen tempel stond het beeld Spess, godin van de hoop. Een kopie van de Deense beeldhouwer Berthel Thorvaldsen, welke bevriend was met de architect Schinkel. In samenwerking met het Thorvaldsen museum is in-situ een 3d-scan van het originele beeld gemaakt. Van deze 3d scan is een zinken afgietsel gemaakt volgens de originele gietzink kunst en in restauratie-atelier van De Vink Restauratiewerken afgewerkt in een marmer imitatie.

Wat is er allemaal gebeurd

• Herstel cassette plafond, afgewerkt in zandsteen kleurige kalkverf
• Verwijdering moderne verflaag
• Conserverende laserreiniging zandsteen en herstel van natuursteen
• Constructief herstel stenen basement, doken en ankers
• Mortel op maat ontwikkeld
• Plaatsen zinken roevendak met Berlijnse detaillering
• Reproductie gietzinken beeld Spes, godin van de hoop
• Constructie van sokkel in Oberkirchner zandsteen
• Reconstructie van gietzink acroterie en palmetten afgewerkt in bladgoud
• Vergulding van detaillering
• Maken van een onderhoudsplan voor het zandstenen monument en het “marmeren beeld”

De allure van weleer

Met het herstel van de zandstenen tempel kunnen we ons deels een voorstelling maken van hoe de Prinsessentuin in 1858 door zijn bewoners,Prins Frederik en Prinses Louise van Pruisen werd beleefd. Een stukje park Sanssouci, Potsdam, in Nederland.

De specialisten van De Vink Restauratiewerken in natuursteen herstel en conserverende laserreiniging komen graag bij u langs voor onderhoud en herstel van uw monumentale zandstenen façade, beelden en ornamenten.

Maak een afspraak voor een bezoek, wij zijn u graag van dienst.