Het Roze Huisje in Leiden

In mei 2021 zijn wij begonnen met de restauratie van het bekendste en leukste grachtenpand in Leiden, het Roze Huisje. Behalve dat dit huisje er ontzettend schattig uitziet en daarom erg populair is bij zowel toeristen als Leidenaren, heeft het een nog interessantere geschiedenis.

De Leidsche haasjes van de Billenburch

In de 17e eeuw stond de wijk tussen de Witte Singel en het Rapenburg bekend als de rosse buurt. De Groenhazengracht is dan ook vernoemd naar een Vlaamse hoerenmadam met de bijnaam “Groen Haasje”, die hier haar bordeel had in wat we nu kennen als het Roze Huisje. Het huisje staat pal tegenover de Doelen kazerne, waar de schutterij of stadswacht gevestigd was; geen toeval dus. Een passende kleur voor een huisje met zo’n geschiedenis zou je denken!

Maar was het monument altijd al roze?

Aan De Vink Restauratiewerken de taak om het monumentale grachtenpandje, onder toeziend oog van de betrokken instanties, weer in oude luister te herstellen.

Een duik in de archieven levert prachtig beeldmateriaal op wat ons kan ondersteunen in de restauratie. Eerst maar eens kijken hoe we de moderne afsluitende roze verflaag kunnen verwijderen zonder het historische metselwerk verdere schade aan te doen.

“Eén reinigingsbeurt kan meer schade veroorzaken aan een monument dan het verval wat in 100 jaar plaats vindt.”

De reinigingsproef word door onze restaurator, en in overleg met Erfgoed Leiden en de toezichthouders van de gemeente Leiden, beoordeeld en gedocumenteerd en dient als leidraad voor de werkzaamheden. De verf verwijderen we milleuvriendelijk zonder het gebruik van chemicaliën of schurende middelen maar met onze verzadigde stoom techniek.

Voor herstel van het metselwerk maken we een kernboring in de oude kalkmortel die wordt onderzocht door De Mortel Compagnie. De analyse van het onderzoek geeft ons belangrijke informatie over de te gebruiken duplicaat kalkmortels voor het herstel.

Steigers voor het roze huisje in Leiden

Na het verwijderen van de moderne verflagen zien we de conditie van het 17de-eeuwse metselwerk. 

Het metselwerk en voegwerk heeft zich deels opgeofferd achter de dikke verstikkende verflagen. Ontbrekend voegwerk en scheuren in de bakstenen zijn in de jaren gedicht met siliconenkit en lacunes in de stenen uitgevuld met harde cement. Om weer een “gezonde” ondergrond te krijgen en de voorgevel van het grachtenpand weer technisch in orde te krijgen zullen onze specialisten op traditionele wijze kalkmortels gebruiken zoals aanbevolen in het mortelonderzoek. 

De afkomende fragmenten van de verf nemen wij mee naar ons lab om inzicht te krijgen van de historische verflagen.

Na onderzoek in de archieven en oude verf fragmenten blijkt al snel dat het Roze Huisje tot achterin de 20e eeuw helemaal niet roze was. Heeft een spraakverwarring ervoor gezorgd dat het beroemde pandje in de rosse (rood) buurt nu roze is? 

Maar waarom roze?

Een vergelijking met auto’s geeft misschien het makkelijkst antwoord op deze vraag. Bij rode auto’s is over de jaren heen namelijk vaak een verkleuring te zien. Door langdurige blootstelling aan zonlicht verbleekt het rood langzaam tot roze. Dit zou dus ook het geval kunnen zijn bij het Roze Huisje. Toen het huisje eenmaal naar roze was verschoten is deze kleur behouden. Waarschijnlijk omdat men toentertijd dacht dat dit de juiste kleur was of vanwege de geschiedenis van haar bewoonster. 

Hoe fraai zou het zijn als het beroemde Leidse grachtenpandje zijn originele steenrode kleur weer krijgt. Verschiet het rood door het zonnetje, dan heeft het Rosse Huisje weer een beurt nodig. 

Het Rosse of Roze Huisje?

Type je het Roze Huisje in de zoekmachine dan kom je bijna zeker op dit leukste grachtenpandje van Leiden uit. 

We maken een kleurvoorstel waar de eigenaar van het pand en Erfgoed Leiden zich beiden in kunnen vinden. Een referentie vlak in de originele steenrode kleur op de gevel als verwijzing naar het verleden welke we overschilderen met de hedendaagse geliefde en gekende roze kleur in kalkverf.

Zo blijft er een referentie naar het verleden en blijft het Roze Huisje het meest beschreven en gefotografeerde grachtenpandje in de toekomst.